Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030

I. Các giai đoạn lây truyền HIV từ mẹ sang con: Người mẹ bị nhiễm HIV có thể truyền cho con qua 3 giai đoạn:

1. Khi người mẹ mang thai: HIV từ mẹ qua rau (nhau) thai vào cơ thể thai nhi rất sớm, có thể ngay từ tuần thứ 8 và có thể kéo dài trong suốt thai kỳ.

2. Khi sinh: HIV từ các dịch và máu của mẹ vào cơ thể thai nhi. Khoảng 50% - 60% trẻ sơ sinh bị lây HIV từ mẹ ở giai đoạn này.

       3. Khi cho con bú: HIV có thể lây qua sữa mẹ hoặc các vết nứt, trầy xước ở núm vú mẹ sang cơ thể trẻ. Khoảng 20 – 30% trẻ bị lây HIV ở giai đoạn bú mẹ

II. Tầm quan trọng của dự phòng lây truyền HIV từ mẹ qua con:

Một bà mẹ bị nhiễm HIV mang thai có thể làm lây truyền HIV từ mẹ sang con. Nếu 100 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV không được chăm sóc điều trị thích hợp, không được dùng thuốc ARV để phòng lây truyền từ mẹ sang con thì trung bình có 30-35 trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ. Trong khi đó nếu được phát hiện sớm và điều trị thích hợp, tỷ lệ này giảm xuống còn dưới 5% (100 trẻ sinh ra có thể chỉ có 3-5 trẻ nhiễm HIV từ mẹ hoặc thậm chí còn ít hơn nữa).

III. Tầm quan trọng của việc thực hiện xét nghiệm HIV sớm:

Xét nghiệm phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai để áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng là rất quan trọng, nhằm:

- Giúp phụ nữ mang thai nhiễm HIV tự quyết định các vấn đề về sinh con, thực hiện các biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con;

- Giúp phụ mang thai chưa nhiễm HIV biết về HIV, xét nghiệm HIV, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con,...

- Giúp phụ nữ mang thai thực hiện các hành vi an toàn để làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho mình và cho con, ...

- Hỗ trợ về mặt tình cảm, tâm lý cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV 

 IV. Những biện pháp can thiệp giúp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

Trong khi mang thai: Thực hiện tư vấn đầy đủ trước và sau xét nghiệm HIV. Tư vấn về dinh dưỡng khi mang thai và nuôi dưỡng trẻ sau sinh; về nguy cơ và bất lợi có thể xảy ra khi mang thai, sinh đẻ, kể cả việc nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ sau này

Tư vấn hỗ trợ tinh thần, thực hiện các hành vi an toàn tránh để lây nhiễm HIV cho bản thân và người xung quanh. Điều trị bằng ARV và thực hành tuân thủ điều trị thuốc ARV sớm nhất ngay sau khi phát hiện mẹ nhiễm HIV

Trong khi sinh: Đảm bảo các nguyên tắc vô khuẩn trong sản khoa. Hạn chế các thủ thuật: bấm ối, mổ lấy thai, đặt điện cực, rạch màng ối sớm. Tắm cho trẻ ngay sau sinh.

Sau khi sinh: Điều trị dự phòng cho trẻ nếu mẹ nhiễm HIV. Chuyển tiếp hồ sơ đến cơ sở chăm sóc và điều trị HIV để mẹ và trẻ được chăm sóc và điều trị lâu dài.                                                             

V. Nuôi dưỡng trẻ sau khi sinh

- Nếu muốn nuôi con bằng sữa mẹ thì người mẹ nhiễm HIV phải được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút ARV và đảm bảo tuân thủ điều trị tốt để đạt tải lượng vi rút HIV dưới ngưỡng ức chế. Trong trường hợp không thể đảm bảo điều trị thì người mẹ nhiễm HIV nên nuôi con bằng sữa thay thế.

Nếu các bà mẹ không có sự lựa chọn nào khác mà quyết định cho con bú sữa mẹ thì cần phải vệ sinh đầu vú sạch sẽ, thường xuyên và cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ mà không dùng sữa thay thế hay bất cứ thức ăn, nước uống nào khác. Đặc biệt, cần ngừng cho trẻ bú càng sớm càng tốt, muộn nhất là khi trẻ 6 tháng tuổi. Bên cạnh đó, trẻ cần được đưa đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được theo dõi và xét nghiệm nhằm xác định sớm tình trạng nhiễm HIV, điều trị dự phòng các nhiễm trùng cơ hội.

      Các điểm cung cấp dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại TP Cẩm Phả:

1. Trung tâm Y tế thành phố Cẩm Phả

2. Khoa Sản bệnh viện đa khoa Cẩm Phả

3. Khoa Sản bệnh viện đa khoa khu vực Cẩm Phả

4. Trạm Y tế xã, phường

Phụ nữ mang thai hãy đến ngay các cơ sở Y tế để được tư vấn và xét nghiệm phát hiện HIV.

Phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV hãy đến các cơ sở Y tế để được chăm sóc và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

Vì sức khỏe và tương lai của con mình các bà mẹ nên đi xét nghiệm phát hiện HIV để được điều trị ARV dự phòng lây truyền từ mẹ sang con sớm.

Nguyễn Thị Minh Nguyệt - CSSKSS TTYCP